Een nieuw perspectief

“Circulair bouwen vraagt om een andere manier van werken, soms met andere partijen,” vertelt Tineke. Zo worden in nieuwe bouwprojecten steeds vaker slopers al in de ontwerpfase betrokken. Naast dat slopers gebouwen weghalen worden zij ook leverancier van circulaire bouwmaterialen. Dit kost tijd, omdat het een leerproces is, maar de ontwikkelingen gaan snel. “Waar circulariteit eerst een kostenpost was, zien we nu dat als je het vanaf het begin goed meeneemt, het vaak geen extra kosten meer met zich mee hoeft te brengen.”

De noodzaak van circulair bouwen

Circulair bouwen is een middel om de milieubelasting van de gebouwde omgeving te verlagen. “Circulair bouwen gaat om levensduurverlenging en het hergebruik van het bestaande gebouwen, elementen of producten,” legt Tineke uit.

Ook kan het gaan over de toepassing van hernieuwbare materialen, zoals hout. “Onderhoud en renovatie wordt er vaak makkelijker van, maar wat we nu zien is dat bestaande gebouwen niet vanuit een circulair principe zijn ontwikkeld.” Daarom verscheen er eind vorig jaar een conceptenbrochure met 45 nieuwe woningbouwmodellen. “Daar zitten veel concepten bij met biobased en enkele met hergebruikt materiaal,” vertelt Tineke. “We zien daar zeker ontwikkelingen in.”

Bewustwording en acceptatie

Circulair bouwen is nog niet voor iedereen vanzelfsprekend, maar de acceptatie groeit. Vooral biobased bouwen wint terrein: steeds meer bewoners en kopers vragen ernaar.

“Bij hergebruik ligt dat nog iets lastiger, maar ook daar zien we vooruitgang,” zegt Tineke Beuker. Woningcorporaties spelen hierin een belangrijke rol, omdat zij direct aan bewoners kunnen uitleggen waarom hergebruik waardevol is.

In de bouw is het cruciaal dat bedrijven laten zien wat er al mogelijk is en welke voordelen dat biedt: niet alleen minder CO2-uitstoot, maar ook vaak een gezonder binnenklimaat en een duurzamere leefomgeving. De sleutel tot succes? “Laten zien dat het kan en het mensen laten ervaren.”

Huizen met een tweede leven

Een goed voorbeeld van circulair bouwen is het ‘Huizen uit Huizen’ project van Bork, een duurzaam sloopbedrijf uit Drenthe. Bestaande gebouwen worden zorgvuldig gedemonteerd tot kant en klare onderdelen, van complete muren met ramen en deuren tot isolatiepanelen en trappen. Daarmee kan vervolgens hetzelfde huis elders weer opgebouwd worden. Bij de eerste bouw van deze woningen is er gewerkt met afbouw en hergebruik in gedachten, wat de circulariteit ten goede komt.

“De voordelen van deze woningen zijn groot,” vertelt Tineke. “Ze kunnen snel op- en afgebouwd worden waardoor men sneller in kan spelen op de woningbehoefte.” Ook is het bouw- en sloopproces vaak anders. “Omdat ze makkelijker uit elkaar gehaald kunnen worden en weer in elkaar kunnen worden gezet, zien we minder overlast op de bouwplaats. Dat is voor omwonenden ook heel prettig.”

In het Besluit Bouwwerken Leefomgeving (BBL) valt het herplaatsen van deze prefab woningen onder ‘bestaande bouw’. “De woningen hoeven daarom niet te voldoen aan de op het moment van herplaatsen mogelijk strengere nieuwbouweisen,” legt Tineke uit. Dat zorgt voor minder kosten en papierwerk waardoor de duurzame woning sneller herbouwd kan worden.

De toekomst van circulair bouwen

“We zien vanuit de Europese Unie een aantal ontwikkelingen op ons af komen,” vertelt Tineke. “Zo merken we dat de verantwoordingsverplichting (CSRD) van grote bedrijven al zorgt voor grotere aandacht voor duurzaamheid en circulariteit, en dat werkt ook door naar hun afnemers.” Ook komt er in 2028 nieuwe wet- en regelgeving aan die de hoeveelheid CO2 uitstoot die gebouwen in de gehele levensduur veroorzaken op termijn aan banden moet leggen (Whole Life Carbon).

“Bedrijven als Bork zijn erg belangrijk in die transitie,” zegt Tineke. “Het is belangrijk dat bedrijven laten zien wat er al kan en partijen waar ze mee in contact komen uitdagen om mee te doen.” De focus van Bork op circulariteit in de sloop is daarbij nog geen gemeengoed.

“Het een hele uitdaging om nu al circulair te slopen om dat de bestaande bouw daar niet voor is gemaakt,” legt Tineke uit. “Dan moet je steeds op verschillende manieren kijken hoe je bestaande elementen kan demonteren en opnieuw kan toepassen.” De oproep voor de bouwsector is dan ook om te bouwen met oog voor circulaire toepassingen, zodat we in de toekomst deze woningen kunnen hergebruiken.

Samen stappen zetten

“Het belangrijkste is dat we gewoon stappen gaan zetten,” benadrukt Tineke. “Ook al zijn het kleine stappen, dat brengt ons allemaal verder.” Hoe de toekomst van circulair bouwen eruit gaat zien?

“Het hangt van het project of product af wat daar in de toekomst de mogelijkheden van zijn van hoe je het her kan gebruiken. Sommigen zullen 1 op 1 kunnen worden hergebruikt (huis verplaatsen of product direct hergebruiken), bij anderen kan dat niet door gewijzigde eisen, technieken en inzichten.

Maar, mede daarom blijft het volgens haar ook zo interessant. “We zijn echt samen aan het leren, en dat is mooi om te zien.”